Φιγούρες, χάρτινες, δερμάτινες, σκαλισμένες, ασπρόμαυρες, ζωγραφιστές. Χαρακτήρες, σπιρτόζοι, κουτοπόνηροι, αυταρχικοί, ναζιάρηδες, ελληνικοί. Ιστορίες, διασκεδαστικές, περιπετειώδεις, εμπνευσμένες, παραδοσιακές, ξεκαρδιστικές.
Μπορεί να σβήσανε για πάντα τα φώτα του μπερντέ για τον Ευγένιο Σπαθάρη, ο καραγκιόζης όμως μπορεί να ροχαλίζει ήσυχος πως δεν έμεινε στη σκιά. Μπορεί να μην ξαναμιλήσει μ’ εκείνη τη χαρακτηριστική ένρινα βραχνή φωνή του, τη φωνή που όλοι έχουμε φυλάξει τρυφερά στη μνήμη μας, το ταξίδι του όμως στην αιωνιότητα δεν μπορεί να το διακόψει κανένας δράκος, κανένας Βεληγκέκας, κανένα καταραμένο φίδι. Μπορεί το κολλητήρι να μην πρόλαβε να μάθει πόσο κάνουν τρία και δύο, χιλιάδες όμως πιτσιρίκια έμαθαν να γελούν αυθόρμητα και να διασκεδάζουν με τα κατορθώματά του. Το ποτιστήρι, η φασολάδα, η παράγκα, μπορεί να σκοτείνιασαν ξαφνικά, παραμένουν όμως διαχρονικά σύμβολα και συνειρμοί για το ατίθασο κι ελεύθερο πνεύμα, για την ολιγαρκή και λιτή καθημερινότητα, για την αυτάρκη κι ανεπιτήδευτη ζωή.
Το σπουδαίο που προσέφερε ο Ευγένιος Σπαθάρης στον καραγκιόζη, είναι ότι τον έβγαλε από τη σκιά της σκιάς του. Τον ανέσυρε από την ανωνυμία, την ανυποληψία και τη μιζέρια και τον έστησε περήφανο, ανυπόταχτο και αυτόφωτο μπροστά στο φως. Τον έπιασε απ’ το αρθρωτό μακρύ – μακρύ του χέρι και τον πήγε σε κάθε γωνιά του κόσμου, πότε σαν γιατρό, πότε σαν γαμπρό, πότε στο δικαστήριο και πότε δίπλα στο Μεγαλέξανδρο. Τον ενσωμάτωσε στη λαϊκή παράδοση, δίχως να παραβλέψει ή ν’ αποσιωπήσει το παραμικρό απ’ την ανατολίτικη καταγωγή του και τον ανέδειξε ως χαρακτηριστική φυσιογνωμία και αυθεντικό χαρακτήρα ρωμιού, που επιβιώνει, συναναστρέφεται, ελίσσεται και διασκεδάζει.
Το μέγεθος και το μεγαλείο των πραγματικά «μεγάλων», αναδεικνύεται κι επιβεβαιώνεται από το κενό που αισθάνεσαι ν’ αφήνουν με την αποχώρησή τους. Το κενό κι η έλλειψη, που δεν προκύπτει από πομπώδεις βιογραφίες ή επώνυμες υπερβολές κι αμετροέπειες, αλλά φωλιάζει σαν γλυκόπικρο δάκρυ στην ψυχή του καθενός, του ανώνυμου, του λαού. Όλων εκείνων που νοιώθουν ορφανοί, μόνοι κι αισθάνονται την ανάγκη με όποιο τρόπο μπορούν να το εκφράσουν για να λυτρωθούν, για να πιστέψουν ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει, ότι όλα εξακολουθούν να είναι όπως πριν.
Ο Ευγένιος Σπαθάρης πέτυχε να είναι τόσο κοντά μας, ώστε όλοι να έχουμε τη βεβαιότητα –άσχετα αν έχουμε χρόνια να δούμε παράστασή του– ότι όλα εξακολουθούν να είναι όπως πριν. Ότι κι εμείς είμαστε όπως τότε κι ότι κάποια στιγμή, είναι δυνατόν να σβήσουν τα φώτα, να χτυπήσει η κουδούνα, ν’ αντηχήσουν οι φωνές από το θορυβώδες τσούρμο του θεάτρου σκιών κι ο καραγκιόζης να διαγράψει με τη σκιά του τις σκιές της καθημερινότητάς μας, συνεπάιρνοντάς μας και πάλι σαν μικρά παιδιά στα πασίγνωστα γλέντια του. Γι’ αυτό είναι μεγάλος…
Μπορεί να σβήσανε για πάντα τα φώτα του μπερντέ για τον Ευγένιο Σπαθάρη, ο καραγκιόζης όμως μπορεί να ροχαλίζει ήσυχος πως δεν έμεινε στη σκιά. Μπορεί να μην ξαναμιλήσει μ’ εκείνη τη χαρακτηριστική ένρινα βραχνή φωνή του, τη φωνή που όλοι έχουμε φυλάξει τρυφερά στη μνήμη μας, το ταξίδι του όμως στην αιωνιότητα δεν μπορεί να το διακόψει κανένας δράκος, κανένας Βεληγκέκας, κανένα καταραμένο φίδι. Μπορεί το κολλητήρι να μην πρόλαβε να μάθει πόσο κάνουν τρία και δύο, χιλιάδες όμως πιτσιρίκια έμαθαν να γελούν αυθόρμητα και να διασκεδάζουν με τα κατορθώματά του. Το ποτιστήρι, η φασολάδα, η παράγκα, μπορεί να σκοτείνιασαν ξαφνικά, παραμένουν όμως διαχρονικά σύμβολα και συνειρμοί για το ατίθασο κι ελεύθερο πνεύμα, για την ολιγαρκή και λιτή καθημερινότητα, για την αυτάρκη κι ανεπιτήδευτη ζωή.
Το σπουδαίο που προσέφερε ο Ευγένιος Σπαθάρης στον καραγκιόζη, είναι ότι τον έβγαλε από τη σκιά της σκιάς του. Τον ανέσυρε από την ανωνυμία, την ανυποληψία και τη μιζέρια και τον έστησε περήφανο, ανυπόταχτο και αυτόφωτο μπροστά στο φως. Τον έπιασε απ’ το αρθρωτό μακρύ – μακρύ του χέρι και τον πήγε σε κάθε γωνιά του κόσμου, πότε σαν γιατρό, πότε σαν γαμπρό, πότε στο δικαστήριο και πότε δίπλα στο Μεγαλέξανδρο. Τον ενσωμάτωσε στη λαϊκή παράδοση, δίχως να παραβλέψει ή ν’ αποσιωπήσει το παραμικρό απ’ την ανατολίτικη καταγωγή του και τον ανέδειξε ως χαρακτηριστική φυσιογνωμία και αυθεντικό χαρακτήρα ρωμιού, που επιβιώνει, συναναστρέφεται, ελίσσεται και διασκεδάζει.
Το μέγεθος και το μεγαλείο των πραγματικά «μεγάλων», αναδεικνύεται κι επιβεβαιώνεται από το κενό που αισθάνεσαι ν’ αφήνουν με την αποχώρησή τους. Το κενό κι η έλλειψη, που δεν προκύπτει από πομπώδεις βιογραφίες ή επώνυμες υπερβολές κι αμετροέπειες, αλλά φωλιάζει σαν γλυκόπικρο δάκρυ στην ψυχή του καθενός, του ανώνυμου, του λαού. Όλων εκείνων που νοιώθουν ορφανοί, μόνοι κι αισθάνονται την ανάγκη με όποιο τρόπο μπορούν να το εκφράσουν για να λυτρωθούν, για να πιστέψουν ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει, ότι όλα εξακολουθούν να είναι όπως πριν.
Ο Ευγένιος Σπαθάρης πέτυχε να είναι τόσο κοντά μας, ώστε όλοι να έχουμε τη βεβαιότητα –άσχετα αν έχουμε χρόνια να δούμε παράστασή του– ότι όλα εξακολουθούν να είναι όπως πριν. Ότι κι εμείς είμαστε όπως τότε κι ότι κάποια στιγμή, είναι δυνατόν να σβήσουν τα φώτα, να χτυπήσει η κουδούνα, ν’ αντηχήσουν οι φωνές από το θορυβώδες τσούρμο του θεάτρου σκιών κι ο καραγκιόζης να διαγράψει με τη σκιά του τις σκιές της καθημερινότητάς μας, συνεπάιρνοντάς μας και πάλι σαν μικρά παιδιά στα πασίγνωστα γλέντια του. Γι’ αυτό είναι μεγάλος…
γεια σου Βαγγελη,
ΑπάντησηΔιαγραφήειναι καταπληκτικο πως μεσα απο την πλακα, επιανε ολα τα κουσουρια μας, ενας λαικος συγχρονος Αριστοφανης.
Θυμαμαι οτι οι περισσοτερες ιστοριες του, τελειωναν με ενα γερι μπερντακι, στον Χατζηαβατη ή στο Νιονιο, αλλα και καποιες με το ξυλο που ετρωγε αυτος με το Βεληκεγκα.
Κατι σαν η καθαρση μετα την τοσο απατη και το ψεμμα που ειχε μαζευτει στα προηγουμενα.
Καταπληκτικος!
Καλησπέρα Γιάννη!... Με την είδηδη του χαμού του αισθάνθηκα να χάνω κάποιο δικό μου άνθρωπο. Κι αυτό λέει πιστεύω πολλά για το πώς είχε μ' έναν μοναδικό τρόπο είχε κατορθώσει να "μπει" στη ζωή μας... Να περνάς καλά!
ΑπάντησηΔιαγραφήΔιαβάζοντας χτες μια παλιά συνέντευξη του εκτίμησα περισσότερο τον άνθρωπο αυτό που με τις φιγούρες του μας "μεγάλωσε".Κατάφερε να κάνει το όνειρο του πραγματικότητα και έβαλε κι εμάς μέσα σε αυτό.Την καλησπέρα μου!
ΑπάντησηΔιαγραφή@Aza: 'Εχουν ειπωθεί όλα τα σχετικά αυτές τις μέρες. Ο θάνατός του συγκίνησε. Καλό του κατευώδιο... Σε χαιρετώ εγκάρδια!
ΑπάντησηΔιαγραφή