Κυριακή 25 Απριλίου 2010

ΤΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΧΕΙ;

Ίσως είναι η παρόρμηση της στιγμής, μιας Κυριακής που ξεφυλλίζεται αργά πάνω σε πάκα εφημερίδων. Ίσως πρόκειται για κάτι πιο υπαρξιακό, που τυλίγεται με τις μεθυστικές μυρωδιές της άνοιξης έξω απ’ το ανοιχτό παράθυρο. Μπορεί πάλι να ‘ναι το αίσθημα αυτοσυντήρησης, που στροβιλίζεται μέσα μου για ν’ αρπαχτώ, να γαντζωθώ, να πιαστώ κάπου για να ονειρευτώ. Μπορεί να μην είναι τίποτε απ’ αυτά και να πρόκειται απλώς για μια από τις εμμονές μου, τραγούδια που μ’ αρέσουν ν’ αποχτούν σε συγκεκριμένες στιγμές ή περιστάσεις ένα ιδιαίτερο νόημα και σημασία.
Ότι και να ’ναι είναι αυτό και το αφήνω να ταξιδέψει και ν’ αναζητήσει από μόνο του τον προορισμό του…

Τρίτη 20 Απριλίου 2010

ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ


Αρχίζουν από τις 7 το απόγευμα, κορυφώνονται γύρω στις 8.30’ και ολοκληρώνουν γύρω στα μεσάνυχτα –πολύ μετά την Πετρούλα δηλαδή. Αν συνυπολογίσουμε μάλιστα και τα κρατικά ΕΤ3, που ανοίγει το χορό από τις 5 το απόγευμα και ΝΕΤ, που παίρνει τη σκυτάλη στις 6, μπορούμε επί 7 (ολογράφως εφτά) ώρες στη σειρά κάθε μέρα να κάνουμε ζάπινγκ παρακολουθώντας μόνο ειδήσεις.
Αν τώρα κάτσουμε και σκεφτούμε, ότι τα πέντε πανελλήνιας εμβελείας ιδιωτικά (mega, ANT1, ALPHA, ALTER και ΣΚΑΪ) πιάνονται από ένα θέμα και το παρουσιάζουν, το συζητούν και το ξετινάζουν μέχρι… ξεκατινιάσματος επί τρία και βάλε τέταρτα, τρεις έως έξι δημοσιογράφοι, συν δύο έως έξι ρεπόρτερς –χώρια τους τυχόν καλεσμένους– συνειδητοποιούμε με τρόμο πόσος χρόνος διατίθεται καθημερινά για την «ανάλυση»-ανάδειξη ενός και μόνο θέματος.
Όταν κάθε μέρα, επί τόσες ώρες, τόσοι άνθρωποι μιλάνε για το ίδιο θέμα, εκφράζοντας εν πολλοίς παρεμφερείς ή συγκλίνουσες απόψεις και σχόλια ή αερολογούν απεραντολογώντας κι επαναλαμβάνουν στερεότυπα τα ίδια και τα ίδια –γεγονός που παρατηρείται με ιδιαίτερη ένταση τα Σαββατοκύριακα– είναι δυνατόν να μην παγιωθεί στο κοινό που παρακολουθεί από τον αναπαυτικό του καναπέ η αντίληψη κι η στάση που τα ΜΜΕ αυτά επιθυμούν;
Είτε γρίπη λέγεται, είτε οικονομία, είτε σεισμός, είτε δυστύχημα, είτε τρομοκρατία, απ’ τη στιγμή που θα διαβεί το κατώφλι της επικαιρότητας και θ’ ανεβεί στο ψηλότερο σκαλί της δημοσιότητας, αν δεν αποφασίσουν τα ΜΜΕ να το κατεβάσουν ή αν δεν προκύψει στο μεταξύ κάτι θεαματικότερο –γιατί τελικά περί αυτού πρόκειται– το θέμα «παίζει» μέχρι να τα παίξουν οι «θεατές».
Επικαιρότητα που κατασκευάζεται, συσκευάζεται και προσφέρεται προς κατανάλωση καθημερινά, από λαμπερούς δημοσιογράφους, βαρόνους του star system και υπαλλήλους ταυτόχρονα των ισχυρότερων οικονομικών παραγόντων του τόπου. Γεγονότα που γίνονται σήριαλ, μιούζικαλ και δράματα και αναπαριστάνονται μπρος στα μάτια του έκπληκτου κοινού με σκίτσα, computer animation, γραφήματα και ρεπόρτερς «λάστιχο».
Παλιά η «πληγή». Κοινές και πασίγνωστες οι διαπιστώσεις. Προφανείς οι δυνατότητες ενεργητικής «άμυνας», είτε με τη μη παρακολούθηση τηλεόρασης, είτε με την αλλαγή προγράμματος. Το τηλεχειριστήριο είναι από χρόνια διαπιστωμένο, ότι είναι το πλέον ισχυρό όπλο στα χέρια μας. Πόσοι έχουν τη γνώση, την ικανότητα και τη δύναμη να το αξιοποιήσουν είναι, φυσικά, ένα άλλο θέμα.
Το φαινόμενο παρακολουθεί, αλλά και διαμορφώνει την κοινωνική συμπεριφορά κι εξέλιξη. Είναι από τα αίτια, αλλά και τις συνέπειες της κρίσης που τρώει σαν σαράκι τον κοινωνικό ιστό. Είναι όμως κι η κλασική περίπτωση, που δικαιώνει εκείνους που υποστηρίζουν την αναγκαιότητα ύπαρξης των δημόσιων ΜΜΕ.
Ιδιαίτερα σε περιόδους γενικευμένης κρίσης –όπως αυτή που διανύουμε– τα δημόσια ΜΜΕ αποτελούν ένα ισχυρό αντίβαρο στη φτήνια, τη μονομέρεια και την εμπορευματοποίηση των γεγονότων. Είναι εκτεθειμένα, φυσικά, στην –τόσο ελκυστική– επιρροή της εκάστοτε κυβέρνησης κι έχουν χάσει από καιρό την έξωθεν καλή μαρτυρία. Σε κάθε περίπτωση, όμως, για τον καλόπιστο τηλεθεατή και τον άνθρωπο που παρακολουθεί την επικαιρότητα για να ενημερωθεί κι όχι για να αποχαυνωθεί ή να ψυχαγωγηθεί, αποτελούν διαχρονικά ένα έγκυρο μέσο ενημέρωσης κι έναν αξιόπιστο τρόπο πληροφόρησης.

Τετάρτη 14 Απριλίου 2010

ΒΑΣΙΚΑ


Το πρόβλημά μας ήταν από παλιά με τα βασικά. Βασικά ως κράτος δεν είχαμε σταθερούς θεσμούς, παραγωγικές υποδομές, πλούσιους φυσικούς πόρους, ανεπτυγμένη τεχνολογία. Βασικά ως κοινωνία δεν είχαμε αστική τάξη, εξαθλιωμένους προλετάριους, συλλογική αλληλεγγύη, μακροπρόθεσμους στόχους και γενική μόρφωση.
Όταν σου λείπουν τα βασικά κοιτάς να τη βολέψεις όπως-όπως. Όταν σου λείπουν τα βασικά η αυριανή μέρα σου φαίνεται τόσο μακρινή κι αμφίβολη. Όταν σου λείπουν τα βασικά τα φέρνεις βόλτα με δανεικά, με δουλειές του ποδαριού, με κομπίνες, με παρακάλια. Όταν σου λείπουν τα βασικά είσαι εκτεθειμένος σε προσβολές, ειρωνείες, συκοφαντίες, προκλήσεις και προπηλακισμούς. Όταν σου λείπουν τα βασικά είσαι δύστροπος, απαισιόδοξος, μισαλλόδοξος, απαθής και φοβισμένος.
Μιας και το ‘χουμε χωνέψει, ότι τα βασικά που μας λείπουν είναι δύσκολο να τ’ αποκτήσουμε, ασχολιόμαστε από χρόνια με ότι έχει σχέση με βάσεις. Οι κάθε είδους «βάσεις» έχουν γίνει κάτι σαν συλλογικό απωθημένο μας. Οι «βάσεις» -όποιες κι αν είναι- είναι από μόνες τους ικανές να μας διχάσουν και να μας ξεσηκώσουν.
Μας πήρε κάμποσα χρόνια για να ξεμπερδέψουμε με τις «βάσεις του θανάτου». Τι ψηφίσματα, τι πορείες, τι αντιπαραθέσεις και συλλαλητήρια. Έφευγαν δια της παραμονής και απομακρύνονταν με το αζημίωτο. Τώρα πλέον κανείς δεν ασχολείται. Κανείς δεν νοιάζεται. Ούτε καν για τις απέραντες εκτάσεις που παραμένουν αναξιοποίητες επί δεκαετίες μιλάμε. Βασικά το πρόβλημα ήταν και είναι η απλή και άδολη αναλογική…
Οι «βάσεις εισαγωγής» έγιναν ύστερα το κρισιμότερο φετίχ μας. Κάθε χρόνο περιμένουμε ν’ ανακοινωθούν προβλέποντας, συγκρίνοντας, κάνοντας τάματα –και «θρησκευμάτων» γαρ– και αγωνιώντας. Κι αυτές με τη σειρά τους ανεβοκατεβαίνουν χρόνο με το χρόνο καρατομώντας νεανικές ελπίδες και οικογενειακούς προϋπολογισμούς, ισοπεδώνοντας όνειρα και ματαιώνοντας προσδοκίες. Εποχιακό φαινόμενο με αντοχή και διαχρονικότητα. Ανασύρεται όταν ο αρμόδιος υπουργός έχει ανάγκη δημοσιότητας. Βασικά το πρόβλημα ήταν και είναι η παραπαιδεία…
Πρόσφατα μπήκαν στο λεξιλόγιό μας οι «μονάδες βάσης», που έγιναν ένα από τα βασικά εργαλεία μας στο μεταπτυχιακό των χρηματοοικονομικών, που σπουδάζουμε οικογενειακά εικονικά –και εξ αποστάσεως– από τον καναπέ μέχρι το καφενείο κι από τη Σητεία μέχρι το Σουφλί. Αυτό κι αν είναι ράλι καθημερινά. Μόνη λύση για ν’ απαλλαγούμε η εισαγωγή μας -τιμής ένεκεν- ως αριστούχοι στο ΔΝΤ. Βασικά το πρόβλημα ήταν και είναι οι πολιτικοί…
Σήμερα ξυπνήσαμε πρωί-πρωί με το θέμα της «βάσης του 10» κρεμασμένο σαν τσίμπλα στο μάτι. Ξαναζεσταμένο –διαβάζεται και σαν «δια βίου μάθηση»– και λαχταριστό προς τέρψιν του φιλοθεάμονος κοινού. Γιατί πριν τέσσερα χρόνια μπήκε ως όριο κανείς δεν κατάλαβε. Τι συνέπειες είχε στο επίπεδο σπουδών κανείς δεν πήρε είδηση. Πόσο κόστισε σε χιλιάδες οικογένειες κανείς δεν νοιάστηκε. Βασικά το πρόβλημα ήταν και είναι το άρθρο 16
Όταν σου λείπουν τα βασικά, βρίσκεις τρόπους να ξεγελιέσαι και να ξεγελάς. Δίνεις βάση στα γύρω-γύρω και στα έξω-έξω. Πλατσουρίζεις στα ρηχά. Όταν σου λείπουν τα βασικά, επινοείς λογής-λογής «βάσεις» για να στηριχτείς. Όταν σου λείπουν τα βασικά, ποιος μπορεί να πιστέψει, ότι μπορεί να βασίζεται σε σένα;